Recent las ik het boek “Money changes everything” van William N. Goetzmann. Het boek presenteert een geschiedenis doorheen financiële uitvindingen van de mensheid: over de uitvindingen van geld, krediet, leningen, vennootschappen, aandelen, pensioenen, verzekeringen… Natuurlijk ook fameuze beurscrashes worden niet vergeten. Taaie lectuur, soms moet je ook door de minder interessante archeologische opgravingen van boekhouding lezen (althans voor mij). Al bij al, doet het mij appreciëren hoe ver we gekomen zijn.
Tiffany’s pa die deels in Cambodia opgroeide, maakte mee hoe plots geld verbannen werd door de communistische massamoordenaar Pol Pot. Op straat gebruikten ze dan als eenheid een blik rijst gevuld tot de rand om dingen te kopen. Dus papieren geld werd vervangen door rijst. Stel je voor dat je een laptop gaat kopen en een ton rijst moet meenemen. Hoe onhandig! Een lening bijvoorbeeld verplaatst waarde in de toekomst naar het heden. Op deze wijze kan je als late twintiger al een huis bezitten en ze beetje bij beetje afbetalen iedere maand. Wat een dieven die banken of niet? Natuurlijk voor ieder risico wordt er een premie (interest) betaalt… Zoals ook investeerders een beloning krijgen voor het plaatsen van kapitaal in een vennootschap. Kapitaal zorgt ervoor dat er machines kunnen gekocht worden die vervolgens handarbeid verminderen. Bijvoorbeeld, stel dat arme boeren in India, voordelig krediet konden krijgen om meststoffen, pesticiden, performante gewassen en wat basis gereedschap konden kopen die het werk verlicht. Het zou toch een enorm voordeel brengen voor hen. (Ecomodernisme sijpelt door). Aandelen van grote bedrijven zijn dan weer kleine stukjes bezit van een bedrijf (=geldmachine) die dan door velen gedragen worden. Risico spreiden over vele mensen. De beurs zorgt er dan weer voor dat je geld niet voor eeuwig vastzit als je intekent op een aandeel, namelijk ze zorgt ervoor dat aandelen gekocht en verkocht kunnen worden. Soms is er wel eens serieuze pech: een aandeel dat crasht omdat het bedrijf in slechte papieren zit.
Ook een interessante uitvinding is “beperkte aansprakelijkheid”(“limited liability”). Dit is in feite een concept dat pas in de laatste 200 jaar zijn intrede deed. Namelijk, je kan een vennootschap oprichten en enkel het geld dat in de vennootschap wordt geplaatst kan je verliezen. Tevoren bestond zo iets niet, ondernemers die kopje onder gingen werden door schuldeisers levenslang achtervolgd en in de gevangenis gestoken. Je moet maar eens durven om een restaurant op te richten zonder beperkte aansprakelijkheid… Natuurlijk, je kan nog steeds vervolgd worden als bestuurder wanneer er criminele activiteiten plaatsvinden in de vennootschap.
Kortom, een interessant boekje. Nu dat is misschien allemaal vanzelfsprekend voor jullie, lezerspubliek, maar ik heb doorheen mijn opleiding geen enkele les over economie gehad. Toch een beetje raar?